دکتر علی امیراحمدی

آیا انجام عمل بای پس معده با خطرات و عوارض جانبی همراه است؟

خوشبختانه پس از جراحی لاغری بای پس معده می‌توانید با رعایت دستورات پزشکی در طی 12 تا 18 ماه بیش از 50 درصد از اضافه وزن خود را کم کنید. اما باید بدانید که این عمل مانند همه جراحی‌ها با درجاتی از خطر و عوارض احتمالی همراه است و پزشک باید پیش از عمل آگاهی لازم را به شما در این زمینه بدهد. برخی از این عوارض مانند خونریزی داخلی یا لخته شدن خون در طی چند روز یا چند هفته اول خود را نشان می‌دهند و بعضی دیگر در بلندمدت بروز می‌کنند. طبق آمار، حدود 1% از بیماران در معرض خطر مرگ ناشی از انجام این جراحی لاغری هستند. درصورتی‌که بیمار علاوه بر چاقی مبتلا به فشار خون بالا یا BMI او 50 یا بیشتر باشد، این احتمال به 2.5% می‌رسد.

عوارض بعد از جراحی بای پس معده دقیقا شامل چه مواردی است؟

از عوارض کوتاه‌مدت جراحی لاغری بای پس معده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- نشت معده

یکی از جدی‌ترین عوارض بای پس معده، نشت محتویات معده از لبه‌های منگنه شده است که می‌تواند باعث ایجاد پریتونیت یا التهاب پرده صفاق شود. از علائم آن می‌توان به تب، افزایش درد شکمی، کمردرد، فشار لگن، سکسکه، ضربان قلب سریع و بی‌قراری اشاره کرد که باید پس از مشاهده آن‌ها بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید. درصورتی‌که زمان زیادی از عمل بای پس معده نگذشته باشد، معمولا برای درمان جراحی ترمیمی صورت می‌گیرد.

- لخته شدن خون

پس از بای پس معده احتمال خطر ترومبوز ورید عمقی یا آمبولی ریوی حدود 1? است. این عارضه در صورت عدم درمان به‌موقع می‌تواند حتی منجر به مرگ شود. بنابراین با مشاهده علائم التهاب و تورم، قرمزی، درد و بی‌حسی به‌خصوص در دست‌ها و پاها به پزشک اطلاع دهید. بسته به اندازه لخته خون و محل آن درمان دارویی یا جراحی انجام می‌شود.

- عفونت محل برش جراحی

با وجود اینکه جراحی لاغری بای پس معده به‌صورت لاپاروسکوپی انجام می‌شود اما به احتمال 1% و 5% به ترتیب خطر بروز عفونت و خونریزی داخلی وجود دارد. باید بدانید که در صورت عدم درمان به‌موقع عفونت با آنتی‌بیوتیک‌ها و بی‌توجهی به علائم تب، التهاب و قرمزی، سرگیجه و افزایش ضربان قلب، ممکن است با مرگ بافتی محل زخم، عفونت داخلی گسترده یا حتی مرگ مواجه شوید.

از دیگر عوارض کوتاه‌مدت این عمل جراحی لاغری می‌توان به خون‌ریزی بیش‌ازحد، واکنش‌های جانبی به بیهوشی و مشکلات ریوی یا تنفسی اشاره کرد که در مورد جراحی‌های دیگر نیز شایع هستند.

از عوارض بلندمدت جراحی لاغری بای پس معده چه می‌دانید؟

کاهش وزن سریع بعد از بای پس معده ناخودآگاه در بلندمدت با خطرات سلامتی زیر همراه است:

- انسداد روده

ممکن است در اثر فتق داخلی یا ایجاد بافت اسکار و چسبندگی شکمی بخشی از روده باریک مسدود شود. این نوع انسداد می‌تواند در هر زمانی و در حدود 5% از بیماران رخ ‌دهد. اگر این عارضه به‌موقع درمان نشود خطر کاهش خون‌رسانی به روده، مرگ بافتی و سوراخ شدن روده و حتی مرگ وجود دارد. خوشبختانه بسیاری از انسدادهای بعد از جراحی لاپاراسکوپی اغلب با یک اتساع آندوسکوپیک ساده درمان می‌شوند.

- سندرم دامپینگ

این سندرم زمانی اتفاق می‌افتد که بعد از جراحی لاغری بای پس معده، قسمت‎های جامد غذا بدون هضم شدن مستقیماً از معده به روده کوچک وارد شوند. اصولا سندرم دامپینگ در دو بازه زمانی 15 تا 20 دقیقه (دامپینگ زودهنگام) یا 1 تا 3 ساعت (دامپینگ دیرهنگام) بعد از غذا خوردن با علائم نفخ و گرفتگی شکمی، حالت تهوع و استفراغ، اسهال، تپش قلب، تعریق و لرزش و غش کردن بروز می‌کند. معمولاً با ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی قابل رفع است.

- انسداد مجاری کیسه معده به روده کوچک

در حدود 20? از کسانی‌که این عمل جراحی لاغری را انجام می‌دهند، احتمال بروز این عارضه توسط یک تکه غذا وجود دارد و شایع‎ترین علامت آن استفراغ است. برای حل مشکل معمولا از روش آندوسکوپی استفاده می‌شود.

- کمبودهای تغذیه‌ای

از‌آنجایی‌که عمل بای پس معده باعث تغییر آناتومی معده و روده می‌شود، می‌تواند منجر به سوءجذب و کمبود تعدادی از ویتامین و مواد معدنی مانند ویتامین‌های B1 و B12 و آهن و کلسیم شود. بنابراین مهم است که شما به طور منظم مولتی‌ویتامین مصرف کنید و آزمایش خون بدهید.

- سنگ صفرا

معمولا بعد از گذشت 2 تا 3 سال از جراحی لاغری بای پس معده، حدود 8% از بیماران دچار سنگ صفرا می‌شوند. در صورت مشاهده علائم سوءهاضمه، درد در قسمت فوقانی شکم، حالت تهوع و استفراغ، رفلاکس معده و نفخ مداوم حتما به پزشک اطلاع دهید چراکه معمولا مانند سنگ کلیه با یک جراحی کوتاه برطرف می‌شود.

- فتق هیاتوس

فتق هیاتوس هنگامی اتفاق می‌افتد که بخشی از معده از طریق دیافراگم به داخل قفسه سینه وارد شود. علامت اصلی آن رفلاکس اسید معده به مری است و ممکن است مدت طولانی بعد از بای پس معده به علت برش‌های ایجاد شده رخ دهد.

از دیگر عوارض بلندمدت عمل بای پس معده می‌توان به افتادگی پوست، بروز زخم معده یا روده و سوراخ شدن معده اشاره کرد.

سخن آخر

ازآنجایی‌که احتمال بروز همه این عوارض جانبی بسیار پایین است و به‌ندرت باعث مرگ می‌شوند، جای هیچ نگرانی نیست. همه‌چیز به مهارت پزشک و جراح شما بستگی دارد که خوشبختانه دکتر علی امیر احمدی به‌عنوان متخصص و جراح بای پس معده از بهترین‌ها هستند. به خاطر داشته باشید که عوارض چاقی اصلا قابل مقایسه با عوارض ذکر شده نیستند و انجام این جراحی لاغری در هر صورت ارجحیت دارد.

تعریف گیاه‌خواری

گیاه‌خواری سبکی از تغذیه و نوعی رژیم لاغری محسوب می‌شود که در آن، شخص از مصرف مواد و محصولاتی نظیر گوشت قرمز، گوشت سفید ماکیان و پرندگان، گوشت شکار، انواع ماهی، صدف و به طور کلی هرگونه محصول حیوانی امتناع کرده و مصرف انواع میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات، دانه‌ها و خشک‌بار را جایگزین آنها می‌کند.

سبک‌های مختلف گیاه‌خواری

گیاه‌خواری به سبک‌های گوناگون اجراء می‌شود که در ادامه آنها را شرح خواهیم داد:

گیاه‌خواری شیر و تخم مرغ: که در این روش فرد از هیچ گوشت حیوانی استفاده نمی‌کند ولی محصولات حیوانی نظیر انواع لبنیات و تخم‌مرغ را می‌خورد.

گیاه‌خواری شیر: که شبیه گیاه‌خواری شیر و تخم‌مرغ است با این تفاوت که در آن تخم‌مرغ مصرف نمی‌شود.

گیاه‌خواری تخم مرغ: که شیر و لبنیات از این رژیم حذف می‌شود ولی تخم‌مرغ در سبد غذایی این رژیم باقی می‌ماند.

خام گیاه‌خواری که در آن هیچ فرآورده حیوانی مصرف نمی‌شود. در واقع خام گیاه‌خواری شکل بسیار سخت‌گیرانه گیاه‌خواری است که هر نوع مصرف محصولات حیوانی را ظالمانه تلقی کرده و آن را محکوم می‌کند. طرفداران آن حتی مصرف سایر فراورده‌های حیوانی از جمله عسل، گلوتن، قرمز دانه مکزیکی(کارمین)، پپسین، انواع ویتامین D3، شِلاک، آلبومین و کازئین را نیز بر خود ممنوع و قدغن می‌کنند. آنها معتقدند که مصرف انواع فراورده‌های حیوانی می‌تواند سلامتی‌شان را در معرض خطر قرار داده و برای محیط ‌زیست  عواقب  جبران‌ناپذیری در بر داشته باشد.

نقدی بر گیاه‌خواری و خام گیاه‌خواری

   پژوهش‌ها حاکی از آن هستند که رژیم‌های گیاه‌خواری و خام گیاه‌خواری فاقد چربی‌های اشباع‌شده و کلسترول و در مقابل دارای مقادیر زیادی ویتامین، مواد معدنی، فیبر و گیاهان مقوی و سالم هستند. هر دوی این رژیم‌ها سرشار از مواد مغذی از جمله میوه‌ها، سبزیجات، دانه‌ها، غلات کامل، خشک‌بار و فراورده‌های سویا هستند اما اگر کسی بدون برنامه‌ درست از این رژیم‌ها تبعیت کند بدنش با کمبودهای جدی از جمله کمبود آهن، کلسیم و کمبود ویتامین D مواجه خواهد شد.

   طرف‌داران هر دو رژیم، کمبود ویتامین B12 و اسیدهای چرب  امگا3 دارند ولی کمبود این مواد در رژیم خام گیاه‌خواری بیش از رژیم گیاه‌خواری است. تحقیقات نشان داده‌اند که  اگر هر یک از این رژیم‌ها  به‌ درستی تنظیم شوند، استفاده از آنها در تمام مراحل زندگی مجاز است در غیر اینصورت بدن با کمبودهای امگا3، ویتامین D، ویتامین B12، و کمبود آهن و کلسیم مواجه شده و سلامت جسم و روان مختل خواهد شد. بنابراین چنانچه  طرفداران این رژیم‌ها تمایل داشته باشند  به  این سبک تغذیه روی بیاورند، لازم است از پزشک و متخصص این حوزه کمک بگیرند و مکمل‌های لازم را مصرف کنند.

   مطالعات محدود دیگری ثابت کرده‌اند که رژیم‌های گیاه‌خواری و خام گیاه‌خواری در ابتلاء به برخی بیماری‌ها نیز تفاوت اندکی دارند، مثلاً خام گیاه‌خواران کمتر از گیاه‌خواران در معرض ابتلاء به دیابت نوع دو، بیماری‌های قلبی و انواع سرطان قرار می‌گیرند. همچنین شاخص توده بدنی (BMI) خام گیاه‌خواران کمتر از گیاه‌خواران است؛ از اینرو هر چه  سن‌شان افزایش یابد، کمتر دچار افزایش وزن  می‌شوند. البته توصیه به استفاده از هر دوی این رژیم‌ها مستلزم تحقیقات بیشتر است و با قطعیت  نمی‌توان درباره مزایا و معایب رژیم گیاه‌خواری صحبت نمود، بلکه لازم است مضرات خام گیاه‌خواری یا گیاه‌خواری را نیز در نظر گرفت.

نتیجه‌گیری

   با توجه به اینکه رژیم گیاه‌خواری و خام گیاه‌خواری قوانین سختگیرانه‌ای دارند و علیرغم نیاز بدن، مصرف پروتئین و گوشت حیوانی در آنها  قدغن است، ممکن است در صورت پایبندی به این رژیم‌ها، بدن‌تان در معرض انواع کمبودها قرار بگیرد؛ بنابراین چنانچه قصد دارید از این رژیم‌ها به عنوان روشی برای لاغری و کاهش وزن استفاده کنید، توصیه می‌شود  قبل از هرگونه اقدام خودسرانه و تدوین برنامه گیاه‌خواری به تنهایی، با یک متخصص این حوزه مشورت کنید و چنانچه او مقید بودن به این رژیم را برایتان بی ضرر تشخیص داد، از برنامه مخصوص آنها استفاده و تبعیت کنید. 

تا چه اندازه احتمال بروز عوارض جانبی بعد از عمل اسلیو معده وجود دارد؟

مطالعه‌ای در سال 2010 در دانشگاه استنفورد انجام شد و نشان داد که میزان متوسط ??مرگ‌و‌میر ناشی از این جراحی فقط 0.8? است. این عدد یعنی کمتر از 1 نفر در هر 1000 جراحی! باید بدانید که بسیاری از بیماران در این مطالعه به شدت چاق بودند و افراد به شدت چاق دارای میزان مرگ‌و‌میر بیشتری در ارتباط با هر روش جراحی هستند. مطالعه دیگری که توسط کلینیک کلیولند فلوریدا انجام شد نشان داد که عوارض عمل اسلیو معده در مقایسه با دیگر روش‌های جراحی کاهش وزن بسیار کمتر است.

عوارض شایع در طی 2 هفته اول پس از جراحی اسلیو معده

در طی 2 هفته اول بعد از جراحی ممکن است کمی به شما سخت بگذرد چراکه علاوه بر مواجهه با عوارض جانبی اولیه نیاز است با رژیم غذایی جدید خود سازگار شوید. از این عوارض شایع می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

نشت در خط منگنه لبه بریده شده معده

در طول هفته اول پس از جراحی ترسناک‌ترین و جدی‌ترین عارضه، نشت پس از اسلیو معده است. به‌همین‌دلیل جراح معمولا قبل از پایان عمل و بخیه زدن چندین‌بار این ناحیه را چک می‌کند. طبق آمار احتمال بروز این عارضه حدود 2.4% است. در صورت مشاهده علائم تب، افزایش ضربان قلب و تنگی نفس به سرعت به پزشک خود اطلاع دهید. معمولا نوع درمان این عارضه به این مسئله بستگی دارد که چقدر از عمل اسلیو معده گذشته باشد. در کمتر از 3 روز اصولا لاپاراسکوپی اکتشافی انجام می‌شود و در صورت نیاز جراحی ترمیمی صورت می‌گیرد. در صورت گذشت 8 روز یا بیشتر، ازآنجایی‌که روند التهاب آغاز شده جراحی معمولاً انجام نمی‌شود و اغلب به کمک شستشو، استنت و ایجاد مسیر تغذیه مشکل برطرف می‌شود.

ترومبوز (لخته شدن خون)

لخته شدن خون پس از هر عمل جراحی در صورت عدم درمان سریع می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد. این مشکل معمولا در طی جراحی در اثر آسیب به یک رگ خونی سالم ایجاد می‌شود و پس از جراحی با عدم تحرک تشدید می‌شود. خطر ابتلا به ترومبوز ورید عمقی پس از اسلیو معده کمتر از 1% است. از علائم ترومبوز می‌توان به تورم، درد، قرمزی و بی‌حسی به‌خصوص در دست‌ها و پاها اشاره کرد. درمان آن معمولا به اندازه و محل لخته شدن خون بستگی دارد و گاهی علاوه‌بر مصرف دارو به جراحی نیز نیاز دارد.

انسداد دهانه معده

التهاب دهانه معده و انسداد حاد یا مزمن آن مانع از ورود صحیح غذا به معده یا روده می‌شود. احتمال بروز این عارضه در حدود 3.5? از بیماران وجود دارد و اغلب با یک اتساع آندوسکوپیک ساده درمان می‌شود. در صورت انسداد مزمن جراح احتمالا بای‌پس معده انجام می‌دهد. اگر در هنگام غذا خوردن مشکل در بلعیدن یا تهوع و استفراغ دارید، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.

عفونت محل زخم

عفونت محل برش می‌تواند پس از هرگونه عمل جراحی اتفاق بیافتد. درصورتی‌که این عارضه به‌موقع با آنتی‌بیوتیک و شستشوی محل زخم درمان نشوند، ممکن است مرگ بافتی، عفونت گسترده و حتی مرگ رخ دهد. معمولا بعد از اسلیو معده در 10% تا 15% از بیمارن احتمال بروز این عارضه وجود دارد. در صورت داشتن علائم تب، قرمزی در محل برش، افزایش ضربان قلب، سرگیجه یا سبکی سر بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.

عوارض شایع بلندمدت بعد از جراحی اسلیو معده و راه‌های درمان آن‌ها

عوارض بلندمدت بعد از اسلیو معده با وجود اینکه خوشایند نیستند اما معمولا تهدیدکننده زندگی محسوب نمی‌شوند. از این عوارض می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

کمبودهای تغذیه‌ای

به علت اینکه حدود 20% از حجم معده پس از جراحی اسلیو باقی می‌ماند، احتمالا با مشکلات کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی روبه‌رو خواهید شد. طبق آمار نیز در حدود 12? از بیماران احتمال بروز این عارضه و یبوست پس از اسلیو معده وجود دارد. پس در صورت مواجهه با علائم رنگ‌پریدگی پوست، خستگی، ریزش مو، سرگیجه، یبوست، خونریزی بیش‌ازحد در دوران قاعدگی و عدم تمرکز حتما به پزشک خود اطلاع دهید تا با تجویز مکمل‌ها و یک رژیم غذایی مناسب درمان شوید.

سنگ صفرا

بروز سنگ صفرا در 23% از بیماران به‌خصوص پس از گذشت 2 سال از اسلیو معده شایع است. به‌محض مشاهده علائم درد در قسمت فوقانی شکم و کمر، حالت تهوع، استفراغ، سوءهاضمه، رفلاکس معده، نفخ و گاز روده حتما به پزشک خود اطلاع دهید. معمولا این عارضه با یک جراحی ساده رفع می‌شود.

رفلاکس اسید معده به مری

رفلاکس پس از عمل اسلیو معده طبق آمار در 47? بیماران رایج است. اگر با علائم آن مواجه شدید پزشک می‌تواند با داروهای مختلف مهارکننده‌های پمپ پروتون به‌راحتی آن را کنترل و رفع کند. در صورت عدم درمان به‌موقع، رفلاکس بیش‌ازحد می‌تواند منجر به زخم معده یا مری شود. زخم معده معمولا در حین آندوسکوپی فوقانی پس از خونریزی بیمار (با علائم مدفوع تیره رنگ یا خون در استفراغ) یا با احساس درد مزمن در ناحیه معده تشخیص داده می‌شود.

از دیگر عوارض عمل اسلیو معده می‌توان به بروز آبسه بر روی طحال به‌دلیل نشت محتویات معده یا روده (معمولا با جراحی درمان می‌شود)، فتق در محل برش در ماه‌ها و سال‌ها پس از لاپاراسکوپی و چسبندگی شکمی اشاره کرد.

سخن آخر

با وجود این عوارض جانبی، هنوز هم از نظر پزشکی انجام جراحی اسلیو معده برای افراد چاق ارجحیت دارد چراکه درصد بروز هرکدام از آن‌ها بسیار پایین است و معمولا پزشکان حاذقی چون دکتر علی امیر احمدی به‌عنوان متخصص و جراح اسلیو معده به گونه‌ای حین و پس از جراحی عمل می‌کنند که احتمال عوارض شما به حداقل میزان ممکن می‎‌رسد. فراموش نکنید که عوارض چاقی بسیار جبران‌ناپذیرتر از عوارض احتمالی جراحی اسلیو معده است!

چند حقیقت مهم در مورد قرار دادن بالون در معده

قرار دادن بالون یا بادکنک سیلیکونی نرم در معده، یکی از روش های قدیمی برای کمک به لاغر شدن انسان ها بوده است. در این روش زمانی که بالن درون معده قرار می گیرد، حجم زیادی از معده را اشغال می کند. به همین دلیل فرد سریع احساس سیری کرده و دیگر تمایلی به خوردن غذا نخواهد داشت. به طور کلی بالون معده را می توانیم یک روش کوتاه مدت برای رسیدن به لاغری به شمار آوریم.

افرادی که تمامی روش های لاغری را امتحان کرده اند، اما موفق نشده اند به نتیجه مطلوب خود دست یابند، با انتخاب این روش درمانی می توانند به راحتی در یک زمان کوتاه، به لاغری و تناسب اندام برسند. این روش در گذشته میان افرادی که از چاقی رنج می بردند، بسیار رایج بود. اما به دلیل داشتن عوارض بالا، امروزه روش جراحی بالون معدهمنسوخ شده است. 

از سوی دیگر روش های جراحی لاغری جدیدتریو بدون عارضه کشف شده اند، که به افراد چاق کمک می کنند بدون کمترین دردسری لاغر شوند. از میان تمامی این روش های لاغری جدید باید به جراحی اسلیو معده، جراحی بای پس معده و موارد دیگر اشاره کنیم. معمولا افرادی که تمایل دارند در کوتاه ترین زمان ممکن به تناسب اندام دست یابند، به سراغ جراحی های لاغری می رود. 

آیا روش بالون معده برای لاغری مناسب است؟

قرار دادن بالون در معده با استفاده از دستگاه اندوسکوپ انجام می شود. پزشک ابتدا بالون را وارد معده می کند، و پس از آن، آن را با مایعات بی خطر پر می کند. بالون بزرگ شده درون معده قادر است به میزان زیادی حجم معده را در برگرفته و منجر به کاهش اشتها در فرد شود. این روش ساده کمک میکند تا افراد چاق قادر باشند به راحتی وزن خود را کاهش دهند.

در گذشته افرادی که از اضافه وزن بیش از اندازه برخوردار بودند، از روش بالون معده برای لاغری استفاده می کردند. این دسته از افراد کسانی بودند که تمامی تمرینات ورزشی را انجام داده و از رژیم غذایی مناسب برخوردار بودند، اما هیچ یک از این روش ها منجر به کاهش وزن آنها نمی شد. از این رو با مراجعه به پزشک متخصص، اقدام به قرار دادن بالون در معده خود به مدت 6 ماه می نمودند، تا وزن خود را کاهش دهند. 

پس این روش درمانی برای افراد خاصی مناسب بوده است. افرادی که هیچ گونه سابقه بیماری یا جراحی معده نداشتند، یا افرادی که آمادگی و انگیزه ایجاد تغییر در سبک زندگی خود را داشتند، با استفاده از روش جراحی بالون معده به لاغر شدن خود کمک می کردند. بهتر است این نکته را نیز به خاطر داشته باشید، که تنها افرادی می توانند کاندید مناسبی برای این روش جراحی به شمار روند، که بیش از حد چاق باشند.

از سوی دیگر افرادی که از جراحی لاغری می ترسند، یا نمی توانند از روش های دیگر برای رسیدن به لاغری استفاده کنند، می توانند از این روش موقتی برای رسیدن به تناسب اندام خود استفاده کنند. 

چرا قرار دادن بالون در معده روشی منسوخ شده است؟

در ابتدا به دلیل نداشتن اطلاعات کافی در مورد روش بالون معده، پزشکان تصور می کردند که این روش درمانی کم خطر و کم عارضه است. اما به مرور زمان عوارض زیاد این روش جراحی لاغری در بیماران مشاهده شد. از آن پس بیشتر پزشکان و جراحان لاغری از قرار دادن بالون در معده خودداری کردند. از جمله عوارضی که منجر به منسوخ شدن این روش درمانی گردید، باید به موارد زیر اشاره کنیم:

ایجاد ناراحتی در معده

رفلکس اسید در معده

 کاهش وزن کم

بروز شکم درد و کمر درد

تهوع و استفراغ

ایجاد عفونت در معده 

بروز مشکلات و مسائل هضم 

انسداد ورود غذا به معده 

البته با تمام عوارضی که برای روش بالون معده بیان نمودیم، لازم است به این مسئله نیز اشاره کنیم که این روش درمانی از مزایای خاصی نیز برخوردار است. اما چون عوارض این روش جراحی بیشتر است، مزایای آن چندان قابل توجه به شمار نمی رود. از جمله مزایایی که می توانیم برای این روش لاغری بیان کنیم، موقتی بودن، قابلیت بازگشت، بدون نیاز به جراحی، و کاهش بیماری های مختلف بعد از لاغری است.

گروه‌های اصلی مواد غذایی

گروه نان و غلات

مواد غذایی از جمله نان، برنج، ماکارونی، رشته، گندم، جو و ذرت در این گروه قرار دارند که منبع کربوهیدرات‌های پیچیده، فیبر و همچنین ویتامین‌های گروهB ، آهن و پروتئین هستند و نقش تأمین انرژی را در بدن ایفا می‌کنند.

گروه سبزی‌ها

انواع سبزی‌های برگ‌دار، انواع کلم، هویج، بادمجان، نخود سبز، لوبیا سبز، انواع کدو، فلفل، قارچ، خیار، گوجه فرنگی، پیاز و سیب‌زمینی در این گروه دسته‌بندی می‌شوند که در مقایسه با سایرگروه‌ها دارای انرژی و پروتئین کمتر و فیبر، ویتامین‌هایA ،B ، C و مواد معدنی از جمله پتاسیم و منیزیم بیشتری هستند.

گروه میوه‌ها

انواع میوه‌ها، آب‌میوه‌های طبیعی، کمپوت میوه و میوه‌های خشک ( خشک‌بار)، در این گروه جای دارند که در مقایسه با گروه‌های دیگر، انرژی و پروتئین کمتر و فیبر، ویتامین و مواد معدنی بیشتری دارند.

گروه گوشت و حبوبات

انواع گوشت قرمز،گوشت سفید، تخم مرغ، حبوبات و مغزها در این گروه دسته‌بندی می‌شوند و نقش مهمی در تأمین پروتئین بدن دارند. مواد غذایی این گروه علاوه بر پروتئین که ماده سازنده بدن است و از اسیدهای آمینه ضروری و غیرضروری تشکیل شده‌است، دارای دو عنصر مهم  و ضروری؛ یعنی آهن و روی هستند که  برای رشد و ترمیم بافت‌های بدن و خون‌سازی لازمند.

گروه شیر و لبنیات

شیر و فرآورده‌های آن از جمله ماست، پنیر، کشک و بستنی در این گروه قرار دارند که  مهم‌ترین منبع تأمین کلسیم مورد نیاز بدن هستند و در تشکیل استخوان، دندان و استحکام آنها نقش مؤثری ایفا می‌کنند. این گروه همچنین دارای کلسیم، فسفر، پروتئین، ویتامینB2، ویتامینB12، ویتامین A و سایر مواد مغذی از جمله ویتامینA  است که  برای رشد و سلامت پوست مفید است.

گروه چربی‌ها( روغن و کره)

رژیم غذایی سالم، مصرفِ زیاد روغن را توصیه نمی‌کند و ترجیح این است که مصرف چربی و قند به حداقل برسد. همچنین بهتر است به جای روغن‌های چرب گیاهی(مارگارین)، از جایگزین‌هایی مانند روغن زیتون استفاده شود و مصرف غذاهای سرخ‌کردنی به حداقل برسد؛ چرا که فاقد ارزش غذایی است که به آن غذای «کالری خالی» می‌گویند. برای داشتن رژیم غذایی سالم و وزن متعادل، علاوه بر موارد فوق، مصرف الکل، غلات تصفیه‌شده، چربی‌های جامد، چربی‌های اشباع، چربی‌های ترانس، نمک و قند نیز باید به نازل‌ترین حد  ممکن  برسد.

بنابراین رژیم غذایی سالم، رژیمی است که  2000 کالری روزانه مورد نیاز بدن یک فرد سالم را به او برساند و همه مواد مورد نیاز و ضروری بدن را به منظور حفظ حیات و تندرستی تأمین کند. البته لازم به ذکر است که میزان دقیق کالری مورد نیاز هر فرد به نسبت سن، جنسیت و فعالیت بدنی‌اش تعیین می‌شود؛ مثلاً ورزش‌کاران به کالری بیشتری نیاز دارند.

چرا رژیم غذایی مناسب اهمیت دارد؟

اندام‌ها و بافت‌های بدن برای کارکرد درست نیاز به تغذیه‌ مناسب دارند؛ در غیر این‌صورت بدن مستعد بیماری، عفونت، خستگی، عملکرد ضعیف، دیابت، چاقی، بیماری‌های قلبی و انواع سرطان می‌شود، ضمن آنکه تقریباً همه مواد غذایی خاصیت مقابله با عوامل بیماری‌زا را دارند.

رژیم لاغری

رژیم لاغری نوعی سبک تغذیه به منظور کاهش وزن است. گرچه این روش برای افراد چاق مفید است ولی به صورت بالقوه می‌تواند برای افراد معمولی خطرناک باشد. بنابراین پزشک یا متخصص تغذیه تعیین می‌کند که چه کسی باید رژیم لاغری بگیرد. علاوه  بر این، عموماً یک سوم افرادی که به منظور کاهش وزن، از رژیم‌های سخت لاغری که با ترکیب نادرست غذاها همراه اند، استفاده می‌کنند، کاهش وزن بدن‌شان پس از چند هفته متوقف می‌شود و دوباره دچار افزایش وزن می‌شوند. از اینرو پس از مدتی انگیزه اولیه‌ را از دست داده و مجدداً به وزن سابق و گاهی حتی بیشتر از وزن سابق باز می‌گردند. ضمن آنکه  چنین رژیم‌های نادرست و غیر اصولی‌ای مانند رژیم‌های لاغری سریع، برای سلامتی تهدید محسوب شده و مشکلات بزرگی ایجاد می‌کنند.

فواید و معایب رژیم کتوژنیک

رژیم کتوژنیک (رژیم کتون)، به معنای مصرف بیشتر کتون است. کتون ماده‌ای است که از سوختن چربی کبد به وجود می‌آید و انرژی مورد نیاز بدن را تأمین می‌کند. این حالت زمانی رخ می‌دهد که بدن قادر به تأمین انرژی از سوختن قند(گلوکز) نباشد؛ یعنی مصرف کربوهیدرات که حاوی  قند هستند باید به حداقل ممکن برسد و مصرف چربی افزایش یابد تا بدن انرژی مورد نیاز سوخت و ساز خود را از شکستن اسیدهای چرب حاصل کند.

   نکته جالب در این رژیم، تغییر طعم و بوی دهان است؛ به طوری که به دلیل وجود ترکیبات آروماتیک(خوشبو کننده)، دهان بوی میوه می‌گیرد.

رژیم کتوژنیک اولین بار در سال 1920 برای درمان کودکان مبتلا به صرع و تشنج ابداع و استفاده شد. طی تحقیقات دانشمندان دریافتند که استفاده از رژیمی با کربوهیدارات کم و چربی زیاد، حملات تشنج را در کودکان کاهش داده یا متوقف می‌کند. سپس اطلاعات بدست آمده از بیمارانی که تحت رژیم کتوژنیک قرار داشتند، نشان داد که این رژیم کارآمد است و از اینرو استفاده از رژیم کتوژنیک گسترش یافت و مورد استقبال عمومی قرارگرفت.

از فواید این رژیم این است که طرفداران آن معتقدند به وسیله رژیم کتوژنیک کاهش وزن بهتر، اشتهای کمتر و شفافیت ذهنی بیشتری را تجربه کرده‌اند. اما عده‌ای از پزشکان و محققان حوزه پزشکی و سلامت، به مناسب بودن این رژیم به دیده شک می‌نگرند و شواهدی مبتنی بر عدم کارایی آن برای همه افراد در دست دارند.  

از آنجایی‌که رژیم کتوژنیک، یک رژیم پزشکی است که باید مطابق اصول صحیح و برای اهداف خاصی مورد استفاده قرار گیرد، استفاده طولانی مدت از آن، سودمند نیست، ضمن آنکه استفاده مداوم از آن که به معنای کاهش مصرف کربوهیدرات است، می‌تواند سردرد، یبوست، مشکلات تنفسی و دیگر مشکلات ایجاد کند. بنابراین این رژیم برای همه  از جمله افرادی که به دنبال ورزش حرفه‌ای، تخصصی  و افزایش مقدار ماهیچه هستند، مناسب نیست.

نتیجه‌گیری

همانطور که گفته شد گرچه این رژیم جزو رژیم‌های کاربردی دسته‌بندی شده که برای افراد چاق و مبتلا به دیابت نوع دو مناسب و در همه‌جا از محبوبیت برخوردار است اما برای همه افراد مناسب نیست. مراقبت‌کنندگان از سالمندان و کودکان قبل از به کار بردن رژیم کتوژنیک برای این افراد یا بیماران دارای مشکلات زمینه‌ای، بهتر است با یک متخصصِ این حوزه مشورت نموده و سپس از آن برای این دسته از افراد استفاده کنند.